音位降階（Downstep-phonetics）在語音學上是用以表示聲調語言中音節與字詞之間，其聲調裡的音位或語音「向下轉移」之特性。西非的語言上音位降階已是廣為人所知曉的，但是日語（一種非聲調的語言）之"音調重音"現象卻也和非洲語言裡的音位降階特性非常類似。音位降階是對比於一般比較少出現的音位升階之語音特徵。在國際音標裡，"音位降階"的符號是一個上標的向下指箭頭，不過目前Unicode尚未支援這種符號，所以我們通常看到別人是用一個上標的感嘆號 ! 來替代它。
音位降階可以出現在有相同音位聲調的序列之間。舉例來說，當兩個中階的聲調出現在一塊時，比如在加納的多威語，第二個調子比起第一個調子來得低些。因此，"向下轉移"的特性在下降浮動與聲調台階的語音結構上扮演著很重要的角色。
音位降階可以發生在低聲調的語音省略之時，或者出現在一種浮動聲調的型態裡，且會隨後留下一個比起其它語音來是比較低位準的聲調。在班巴拉語裡有這樣一個例子。在這種語言裡，定冠詞是以一種浮動的低聲調型態來表現。而名詞是獨立出現，且連接上一個母音，在將一個高聲調轉成下降聲調時語義變化如例所示：[bá] 河流 [bâ] 這條河流。然而，當音位降階現象出現在兩個高聲調之間，它會降低接下來的聲調，語義變化如例所示：gəbà mətʃè mjəmà pjè do̰ bó bwá ʔəmwè siʔ mo̰ tʃʰiʔ mjaʔ nó bè pjì dã̀ũ zṵ gò ʔəθeʔ pé lo̰ do̰ kà gwɛ̀ məlè dà do̰ pjè dà do̰ mjè do̰ pã̀ĩ neʔ mjè do̰ pjè do̰ mjè ʔətʃó gò ɲì ɲà zwà do̰ dədwè tʰã́ sʰã̀ũ bà so̰ lè do̰ ta wã pe ʔəpʰó dã̀ mjè 它不是一條河流 gəbà mətʃè mjəmà pjè do̰ bó bwá ʔəmwè siʔ mo̰ tʃʰiʔ mjaʔ nó bè pjì dã̀ũ zṵ gò ʔəθeʔ pé lo̰ do̰ kà gwɛ̀ məlè dà do̰ pjè dà do̰ mjè do̰ pã̀ĩ neʔ mjè do̰ pjè do̰ mjè ʔətʃó gò ɲì ɲà zwà do̰ dədwè tʰã́ sʰã̀ũ bà so̰ lè do̰ ta wã pe ʔəpʰó dã̀ mjè 它不是所指的河流。
日語的"音調重音"也有類似型態特徵的出現。大約有80%的日語字彙有一個平滑的上升音調，有些情形也如法語一樣，上升音調能夠繼續出現在接下來沒有重音的語法性不變詞(質詞)上頭。不過，一個字詞在莫拉之間可以有音調的下降，或者說在不變詞之前音調就已經下降了。範例如下：
| gəbà mətʃè mjəmà pjè
do̰ bó bwá ʔəmwè siʔ mo̰ tʃʰiʔ mjaʔ nó bè pjì dã̀ũ zṵ gò ʔəθeʔ pé lo̰ do̰ kà gwɛ̀ məlè dà do̰ pjè dà do̰ mjè do̰ pã̀ĩ neʔ mjè do̰ pjè do̰ mjè ʔətʃó gò ɲì ɲà zwà do̰ dədwè tʰã́ sʰã̀ũ bà so̰ lè do̰ ta wã pe ʔəpʰó dã̀ mjè||gəbà mətʃè mjəmà pjè do̰ bó bwá ʔəmwè siʔ mo̰ tʃʰiʔ mjaʔ nó bè pjì dã̀ũ zṵ gò ʔəθeʔ pé lo̰ do̰ kà gwɛ̀ məlè dà do̰ pjè dà do̰ mjè do̰ pã̀ĩ neʔ mjè do̰ pjè do̰ mjè ʔətʃó gò ɲì ɲà zwà do̰ dədwè tʰã́ sʰã̀ũ bà so̰ lè do̰ ta wã pe ʔəpʰó dã̀ mjè||gəbà mətʃè mjəmà pjè do̰ bó bwá ʔəmwè siʔ mo̰ tʃʰiʔ mjaʔ nó bè pjì dã̀ũ zṵ gò ʔəθeʔ pé lo̰ do̰ kà gwɛ̀ məlè dà do̰ pjè dà do̰ mjè do̰ pã̀ĩ neʔ mjè do̰ pjè do̰ mjè ʔətʃó gò ɲì ɲà zwà do̰ dədwè tʰã́ sʰã̀ũ bà so̰ lè do̰ ta wã pe ʔəpʰó dã̀ mjè | ||
| gəbà mətʃè mjəmà pjè
do̰ bó bwá ʔəmwè siʔ mo̰ tʃʰiʔ mjaʔ nó bè pjì dã̀ũ zṵ gò ʔəθeʔ pé lo̰ do̰ kà gwɛ̀ məlè dà do̰ pjè dà do̰ mjè do̰ pã̀ĩ neʔ mjè do̰ pjè do̰ mjè ʔətʃó gò ɲì ɲà zwà do̰ dədwè tʰã́ sʰã̀ũ bà so̰ lè do̰ ta wã pe ʔəpʰó dã̀ mjè||gəbà mətʃè mjəmà pjè do̰ bó bwá ʔəmwè siʔ mo̰ tʃʰiʔ mjaʔ nó bè pjì dã̀ũ zṵ gò ʔəθeʔ pé lo̰ do̰ kà gwɛ̀ məlè dà do̰ pjè dà do̰ mjè do̰ pã̀ĩ neʔ mjè do̰ pjè do̰ mjè ʔətʃó gò ɲì ɲà zwà do̰ dədwè tʰã́ sʰã̀ũ bà so̰ lè do̰ ta wã pe ʔəpʰó dã̀ mjè||gəbà mətʃè mjəmà pjè do̰ bó bwá ʔəmwè siʔ mo̰ tʃʰiʔ mjaʔ nó bè pjì dã̀ũ zṵ gò ʔəθeʔ pé lo̰ do̰ kà gwɛ̀ məlè dà do̰ pjè dà do̰ mjè do̰ pã̀ĩ neʔ mjè do̰ pjè do̰ mjè ʔətʃó gò ɲì ɲà zwà do̰ dədwè tʰã́ sʰã̀ũ bà so̰ lè do̰ ta wã pe ʔəpʰó dã̀ mjè | ||
| 牡蠣 | 籬笆 | 柿子 |
獨立來看字義的變化情形是像這樣的，第一個單字為"高—低"音調，而第二及第三個單字為"低—高"音調的同音異義字。然而，當後面接著所謂"主語性"的不變詞 ga: 時，結果會造成三個字詞其音義均相異。
| gəbà mətʃè mjəmà pjè
do̰ bó bwá ʔəmwè siʔ mo̰ tʃʰiʔ mjaʔ nó bè pjì dã̀ũ zṵ gò ʔəθeʔ pé lo̰ do̰ kà gwɛ̀ məlè dà do̰ pjè dà do̰ mjè do̰ pã̀ĩ neʔ mjè do̰ pjè do̰ mjè ʔətʃó gò ɲì ɲà zwà do̰ dədwè tʰã́ sʰã̀ũ bà so̰ lè do̰ ta wã pe ʔəpʰó dã̀ mjè||gəbà mətʃè mjəmà pjè do̰ bó bwá ʔəmwè siʔ mo̰ tʃʰiʔ mjaʔ nó bè pjì dã̀ũ zṵ gò ʔəθeʔ pé lo̰ do̰ kà gwɛ̀ məlè dà do̰ pjè dà do̰ mjè do̰ pã̀ĩ neʔ mjè do̰ pjè do̰ mjè ʔətʃó gò ɲì ɲà zwà do̰ dədwè tʰã́ sʰã̀ũ bà so̰ lè do̰ ta wã pe ʔəpʰó dã̀ mjè||gəbà mətʃè mjəmà pjè do̰ bó bwá ʔəmwè siʔ mo̰ tʃʰiʔ mjaʔ nó bè pjì dã̀ũ zṵ gò ʔəθeʔ pé lo̰ do̰ kà gwɛ̀ məlè dà do̰ pjè dà do̰ mjè do̰ pã̀ĩ neʔ mjè do̰ pjè do̰ mjè ʔətʃó gò ɲì ɲà zwà do̰ dədwè tʰã́ sʰã̀ũ bà so̰ lè do̰ ta wã pe ʔəpʰó dã̀ mjè | ||
| gəbà mətʃè mjəmà pjè
do̰ bó bwá ʔəmwè siʔ mo̰ tʃʰiʔ mjaʔ nó bè pjì dã̀ũ zṵ gò ʔəθeʔ pé lo̰ do̰ kà gwɛ̀ məlè dà do̰ pjè dà do̰ mjè do̰ pã̀ĩ neʔ mjè do̰ pjè do̰ mjè ʔətʃó gò ɲì ɲà zwà do̰ dədwè tʰã́ sʰã̀ũ bà so̰ lè do̰ ta wã pe ʔəpʰó dã̀ mjè||gəbà mətʃè mjəmà pjè do̰ bó bwá ʔəmwè siʔ mo̰ tʃʰiʔ mjaʔ nó bè pjì dã̀ũ zṵ gò ʔəθeʔ pé lo̰ do̰ kà gwɛ̀ məlè dà do̰ pjè dà do̰ mjè do̰ pã̀ĩ neʔ mjè do̰ pjè do̰ mjè ʔətʃó gò ɲì ɲà zwà do̰ dədwè tʰã́ sʰã̀ũ bà so̰ lè do̰ ta wã pe ʔəpʰó dã̀ mjè||gəbà mətʃè mjəmà pjè do̰ bó bwá ʔəmwè siʔ mo̰ tʃʰiʔ mjaʔ nó bè pjì dã̀ũ zṵ gò ʔəθeʔ pé lo̰ do̰ kà gwɛ̀ məlè dà do̰ pjè dà do̰ mjè do̰ pã̀ĩ neʔ mjè do̰ pjè do̰ mjè ʔətʃó gò ɲì ɲà zwà do̰ dədwè tʰã́ sʰã̀ũ bà so̰ lè do̰ ta wã pe ʔəpʰó dã̀ mjè | ||
| 牡蠣 | 籬笆 | 柿子 |
參見[]
- 變調
- 連音
- 音位升階
- 聲調台階
- 下降浮動
- 浮動聲調
- 語音省略
- 摩拉
- 維基百科:音位降階http://zh.wikipedia.org/w/index.php?title=%E9%9F%B3%E4%BD%8D%E9%99%8D%E9%9A%8E&variant=zh-tw